22 Sự kiện Tiền mã hóa Nổi bật của năm 2022
2022 là một năm vô cùng đáng nhớ của thị trường tiền mã hóa nói chung. Dù xu hướng chung đi xuống nhưng ngược lại thị trường lại vô cùng sôi động với hàng loạt sự kiện. Tầm ảnh hưởng của những diễn biến này sẽ còn kéo dài nhiều năm sau nữa, định hình nên một thế giới crypto nhiều màu sắc.
Thị trường có lên có xuống, sự kiện có tốt có xấu. Nhưng chung quy lại, một năm đã qua. Hãy cùng Coincuatui nhìn lại những sự kiện bản lề của năm 2022 nhé!
Wonderland (TIME) là dự án “copy” mô hình của Olympus DAO (OHM) và vận hành trên Avalanche. Dự án được thành lập bởi Daniele Sestagalli – “ngôi sao đang lên” của ngành DeFi khi đó vì là nhà sáng lập của Abracadabra, Popsicle Finance và liên minh “Frog Nation”, thậm chí còn có lúc đề xuất mua lại sàn DEX SushiSwap từng nổi một thời. Nhóm các dự án mới này từng được gọi với cái tên là “DeFi 2.0“.
Nhân vật chủ chốt thứ hai của Wonderland là “Giám đốc Tài chính” có tài khoản Twitter là 0xSifu. Việc ẩn danh là điều thường thấy trong thị trường crypto. Việc này sẽ chẳng có gì đáng nói cho đến khi 0xSifu bị một thành viên cộng đồng crypto là ZachXBT “bóc” ra danh tính thật là Michael Patryn – đồng sáng lập của sàn giao dịch tiền mã hóa QuadrigaCX của Canada.
QuadrigaCX là sàn giao dịch vô cùng tai tiếng sau khi cuỗm đi 190 triệu USD tiền của người dùng với lý do là CEO đột tử, thậm chí FBI cũng tham gia điều tra. Cái tên Michael Patryn cũng có quá khứ “bất hảo” với tiền án lừa đảo. Vụ QuadrigaCX đã nổi tiếng đến mức Netflix cũng làm hẳn một bộ phim tài liệu ngắn thuật về lịch sử sụp đổ của sàn.
Việc một dự án nổi bật của trào lưu DeFi 2.0 có thành viên mang danh “lừa đảo” như vậy dĩ nhiên sẽ làm ảnh hưởng rất nhiều, làm nhà đầu tư phải tự hỏi về mức độ tin cậy của Wonderland. Scandal nhanh chóng càn quét phân khúc, đẩy giá của hầu hết các đồng coin thuộc nhóm DeFi 2.0 “sập hầm”.
Đến thời điểm hiện tại khi năm 2022 đã kết thúc, “trào lưu DeFi 2.0” gần như đã chìm vào quên lãng. Các dự án đã từng được gắn mác “tiềm năng” giờ đây không ai chú ý đến.
Nếu 2020 và 2021 giúp xây dựng nên hình tượng “Bố già DeFi” cho Andre Cronje với hàng loạt những dự án dẫn dắt lĩnh vực Tài chính Phi tập trung, thì chỉ trong 3 tháng đầu năm 2022 ngắn ngủi, một loạt các biến cố đã làm xóa nhòa đi tất cả.
Mọi chuyện bắt đầu với Solidly, AMM trên Fantom được Cronje giới thiệu là đi theo mô hình ve(3,3) “tân tiến”. Và như thường lệ, hễ là dự án DeFi nào có “dính líu” đến Andre đều được cộng đồng đặc biệt chú ý. Solidly nhanh chóng nhận được lượng tiền dồi dào đổ vào giao thức, khiến TVL của Fantom từ tháng 12/2021 (thời điểm công bố Solidly) đến tháng 03/2022 (lúc Solidly ra mắt) đã tăng từ 3 tỷ USD lên 8 tỷ USD.
Nhưng rồi, cộng đồng đã phát hiện ra một lỗi… khá ngớ ngẩn trong những dòng code. Đúng theo ghi trên comment của code, mức Base Emission Rate (tạm hiểu là mức phát thải ban đầu của token SOLID) là 2%. Tuy nhiên, có thể là việc đội ngũ quên lấy 1 trừ đi giá trị này, khiến con số được triển khai thực chất lên đến 98%.
Thật sự đây là một lỗi không nên xảy ra. Nếu người code cẩn thận rà soát hơn, thì có lẽ đã không có bug ấy.
Và người code ở đây là ai? Chính là Andre Cronje!
Với nhiều vấn đề phát sinh như vậy, Andre Cronje là người chịu nhiều chỉ trích. Vị trưởng dự án sau đó có động thái… “nghỉ chơi Twitter”, để lại cộng đồng không biết hướng nào để tiếp tục đồng hành với Solidly. Rồi vài ngày sau, Andre đã có quyết định làm dậy sóng toàn bộ thị trường khi tuyên bố “rời ngành” DeFi, ngừng cống hiến cho 25 dự án.
Ngay lập tức, giá token của những dự án mà Andre Cronje tham gia phát triển đã dump mạnh, khi nhiều người chỉ trích hành động rời đi đột ngột của vị “bố già DeFi” không khác gì “rug pull”, tức lừa đảo cộng đồng khi họ đã đặt rất nhiều niềm tin vào Solidly và mô hình ve(3,3) trong thời gian qua.
Tua nhanh đến hết năm, Andre thi thoảng lại xuất hiện trên Twitter, comment vài dòng, viết vài bài blog và một vài lần “lộ hint” sẽ quay trở lại. Những hành động này dù làm cộng đồng khá “ngán ngẩm” nhưng vẫn được một bộ phận “fan cứng” chờ đón. Vì suy cho cùng, Andre Cronje vẫn là một trong những nhân vật “cộm cán” và có nhiều đóng góp nhất.
Thị trường crypto non trẻ không thể nằm ngoài tầm ảnh hưởng của những diễn biến kinh tế – chính trị toàn cầu trong năm 2022.
Ngày 09/02/2022, Bộ Tư pháp Mỹ thông báo đã tịch thu 3,6 tỷ USD Bitcoin (94.000 BTC) bị đánh cắp trong vụ hack sàn Bitfinex vào năm 2016, đồng thời bắt giữ hai nghi phạm có liên quan là cặp vợ chồng Ilya Lichtenstein – doanh nhân công nghệ và Heather Morgan – doanh nhân, chuyên gia bảo mật.
Tuy nhiên, theo cáo trạng, cặp vợ chồng này bị cáo buộc có “âm mưu rửa tiền”, nhưng không rõ có phải là hacker trực tiếp tấn công sàn Bitfinex hay không.
Tin tức trên một lần nữa làm hình ảnh của thị trường crypto càng thêm tiêu cực trong mắt đại chúng. Hai nhân vật chính thì đang bị chính quyền Mỹ tạm giam để chờ ngày xét xử trước tòa.
Năm nay thế giới chứng kiến cuộc xung đột Nga – Ukraine làm ảnh hưởng đến mọi mặt trong đời sống. Và crypto cũng không là ngoại lệ.
Khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, giá BTC chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, “bay nhảy” ngoài dự đoán thường thấy. Mức độ biến động của BTC trong thời gian này được ví như “tàu lượn siêu tốc”, kéo theo nhiều đợt thanh lý khủng trên các sàn giao dịch.
Điểm nhấn quan trọng hơn là tiền mã hóa được giới chức Ukraine lựa chọn trở thành phương thức kêu gọi quyên góp trên toàn thế giới. Từ khi Ukraine lập website quyên góp tiền mã hóa chính thức, rất nhiều người trong lẫn ngoài cộng đồng gửi từng đồng coin đến ủng hộ nước này. Ngay cả Vitalik Buterin “âm thầm” quyên góp 5 triệu USD cho Ukraine. Sau đó, Ukraine ra mắt bộ sưu tập NFT “bảo tàng chiến tranh” với Nga càng chứng tỏ tính hữu dụng và thiết thực của lĩnh vực này.
Thời gian trước đây, đã có nhiều trường hợp các dự án crypto phải đối mặt với giới chức quản lý, chẳng hạn như Ripple bị SEC kiện hay chính quyền New York chống lại Bitfinex-Tether.
Tuy nhiên, vụ việc Mỹ liệt website Tornado Cash vào danh sách trừng phạt là trường hợp đầu tiên chúng ta chứng kiện việc đối chọi gay gắt giữa sự kiểm soát của chính phủ một nước với tinh thần đề cao phi tập trung và quyền riêng tư của tiền mã hóa.
Chính vì lẽ đó, bản án Tornado Cash không chỉ là việc riêng của một dự án mà thể hiện tình trạng chung của crypto hiện nay:
Nếu những năm trước Elon Musk thể hiện sự “chấp nhất” với Bitcoin và crypto, thì năm nay đến lượt Twitter.
Trong năm 2022, Elon Musk đã đưa cả thế giới “đi tàu lượn” vì khi thì tuyên bố chuẩn bị mua lại công ty Twitter, rồi đột ngột “hủy kèo”, chỉ trích rồi lại quyết tâm mua cho bằng được. Đến nay khi chỉ mới vừa nhậm chức CEO Twitter chưa được nhiều tháng, Elon Musk thể hiện ý định tìm nhà điều hành mới cho Twitter.
Những sự kiện này có lẽ chỉ ảnh hưởng đến thị trường đến tài chính truyền thống… nếu đó không phải là Twitter. Đây là mạng xã hội gần như là “ngôi nhà” của cộng đồng crypto toàn cầu, nên những diễn biến với công ty chủ quản đều bị chú ý. Hơn nữa, Elon Musk lại có “tình sử nhập nhằng” với crypto nên thương vụ M&A này tự nhiên ảnh hưởng đến toàn lĩnh vực.
Pháp lý tiền mã hóa tại Mỹ vẫn luôn là đề tài được quan tâm nhất nhì trong cộng đồng. Bởi lẽ, với cương vị là cường quốc hàng đầu thế giới, những quy tắc mà Mỹ áp dụng với crypto sẽ được các nước khác thảo luận và tham khảo.
- Xem thêm: Toàn cảnh pháp lý crypto nửa đầu năm 2022
May mắn thay, giới chức Mỹ không có ý định cấm triệt để như Trung Quốc, mà thay vào đó muốn đưa crypto vào khuôn khổ quản lý phù hợp. Đặc biệt trong năm 2022, Mỹ thể hiện sự quyết tâm cao độ khi hàng loạt những dự luật, quy định liên quan đến ngành lần lượt xuất hiện.
Hiện tại, thật khó để tổng hợp một quy phạm pháp lý rõ ràng vì chính bản thân giới chức Mỹ vẫn chỉ đang soạn thảo và nghiên cứu các hướng giải quyết. Một số diễn biến chính có thể kể đến như sau:
– Ngày 09/03/2022, website của Nhà Trắng đã đăng tải bài viết tóm tắt mệnh lệnh hành pháp về tài sản kỹ thuật số của Tổng thống Biden. Mệnh lệnh chỉ đạo các cơ quan liên bang đẩy mạnh quá trình nghiên cứu các khía cạnh của lĩnh vực tiền mã hóa với mục tiêu cuối cùng là xây dựng một bộ khung quản lý hoàn chỉnh.
– Tháng 09/2022, chính quyền Mỹ ban hành hướng dẫn mới về quản lý crypto. Đây được xem là hướng dẫn đầy đủ đầu tiên về các quy định cho lĩnh vực tiền mã hóa với một số điểm chính như:
– Nhiều dự thảo luật quản lý crypto được đệ trình lên Quốc hội như các dự luật về quản lý toàn ngành crypto, dự luật trao quyền quản lý crypto cho CFTC và hạn chế sự mở rộng của DeFi do cựu CEO FTX Sam Bankman-Fried cố vấn. Ngoài ra còn có đề xuất đánh thuế “nhà môi giới” crypto đang chờ được Bộ Tài chính Mỹ làm rõ phạm vi áp dụng.
Thị trường tiền mã hóa đi vào xu hướng giảm trong năm 2022 nhưng chúng vẫn là một “cỗ máy kiếm tiền” béo bở cho các hacker.
Theo thống kê của Chainalysis, ít nhất 3 tỷ USD bị tổn thất trong các vụ hack crypto xuyên suốt năm qua và đưa năm 2022 trở thành kỷ lục về tổng giá trị thiệt hại từ các vụ tấn công tiền mã hóa.
Mục tiêu thường xuyên bị nhắm đến nhất là mảng cross-chain của DeFi, nơi được xem như “long mạch” chuyển giao giữa các blockchain nhưng cũng là một lỗ hổng lớn. Với 3 dự án bị tấn công nội trong tháng 10, gần 600 triệu USD thất thoát, chiếm 64% tổng thiệt hại cả năm.
Xem thêm về các vụ tấn công crypto lớn của năm 2022:
1. Ronin Network – 622 triệu USD
2. BNB Chain Bridge – 586 triệu USD
3. FTX – 477 triệu USD
4. Wormhole – 325 triệu USD
5. Beanstalk Farms – 182 triệu USD
6. Nomad – 176 triệu USD
7. Wintermute – 160 triệu USD
8. Mango Markets – 114 triệu USD
9. Harmony Bridge – 100 triệu USD
10. Qubit Finance – 80 triệu USD và Fei Protocol – 80 triệu USD
Cuộc khủng hoảng Terra (LUNA) và UST chỉ diễn ra trong vài ngày ngắn ngủi từ 08/05 đến 14/05/2022, nhưng đã quét đi hết biết bao nhiêu tỷ USD của thị trường crypto. Tầm ảnh hưởng của cú sụp đổ này vô cùng kinh hoàng, ảnh hưởng không chỉ riêng tiền mã hóa mà còn lan đến tài chính truyền thống.
Bị ảnh hưởng trầm trọng từ sự kiện LUNA-UST kể trên, quỹ đầu tư Three Arrows Capital (3AC) của hai nhà sáng lập Zhu Su và Kyle Davies bắt đầu xuất hiện những tín hiệu đáng ngờ.
Tiếp đến đầu tháng 6, việc stETH bị depeg cùng “hiệu ứng dây chuyền” stETH – Alameda – Celsius đã khiến 3AC nhận thêm một cú đấm trời giáng.
Vào ngày 15/06/2022, trên Twitter bắt đầu lan truyền những thông tin liên quan đến sức khoẻ danh mục của 3AC. Nhiều phân tích, đồn đoán và chứng thực liên tiếp xuất hiện gây nên sự hỗn loạn trong cộng đồng vốn đang rất “nhạy cảm”. Đến ngày 02/07/2022, Three Arrows Capital chính thức nộp đơn xin phá sản lên toà án New York.
Mặc dù vậy, cột mốc này không phải là điểm kết thúc, mà thay vào đó lại là nơi bắt đầu của chuỗi “khủng hoảng thanh khoản” lan rộng trên thị trường, liên đới ra nhiều tổ chức khác trong thị trường crypto.
Hậu quả rõ ràng nhất của cuộc khủng hoảng thanh khoản là làn sóng cắt giảm nhân sự lan rộng. Hàng loạt công ty có liên quan đến tiền mã hóa phải “thắt lưng buộc bụng”, dù là những cái tên đình đám nhất ngành như Coinbase, Robinhood, Gemini, OpenSea,…
Từ 06/11 đến 13/11/2022 được xem là “7 ngày tồi tệ nhất” trong lịch sử 13 năm của ngành crypto, tất cả chỉ vì một tổ chức, một người, được cộng đồng đặt trọn niềm tin vì những thứ đã làm trong quá khứ nhưng hóa ra lại là kẻ giả dối.
Sự sụp đổ chóng vánh của FTX là điều không thể tiên đoán được trong thị trường, kể cả đối với những người “căm ghét” crypto nhất. Và cũng tương tự như sự việc của LUNA hay 3AC, tầm ảnh hưởng của FTX đã, đang và sẽ kéo dài ra thêm. Trong năm tới đây, chúng ta vẫn sẽ tiếp tục chứng kiến những hệ lụy đáng buồn từ FTX.
Khi cuộc khủng hoảng thanh khoản ngày càng trầm trọng, hệ quả tất yếu là nhiều công ty không thể trụ vững và tuyên bố phá sản. Năm nay chúng ta đã chứng kiến các cuộc phá sản của:
Theo hồ sơ gửi lên Tòa án Quận Nam New York (SDNY), SBF đang đối mặt với 3 cáo trạng riêng biệt với rất nhiều tội danh từ Bộ Tư pháp, Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) và Ủy ban Giao dịch Tài sản Kỳ hạn Mỹ (CFTC), bao gồm:
– Bộ Tư pháp:
– SEC:
– CFTC:
Đến sáng ngày 13/12, SBF bị chính quyền Bahamas bắt giữ và sau đó đã chấp nhận bị dẫn độ về Mỹ.
Những tưởng Binance và CZ là người chiến thắng cuối cùng sau tất cả mọi việc, nhưng cộng đồng vẫn không ngừng nghi vấn về sự minh bạch của Binance.
Dù là người khởi xướng trào lưu Proof-of-Reserves để cứu vãn niềm tin vào các sàn CEX của người dùng, nhưng cũng bắt đầu từ đó Binance phải đối mặt với hàng loạt tranh cãi và FUD liên quan.
Bắt đầu xuất hiện là cáo buộc Binance tiếp tay cho hoạt động rửa tiền và vi phạm luật cấm vận từ Mỹ. Trước thông tin này, nhiều cá nhân đến tổ chức lớn đã hối hả rút tiền khỏi sàn, dẫn đến đồng BUSD bị depeg và Binance tạm dừng cho rút USDC vì thiếu thanh khoản. Đã có đến 6 tỷ USD rút ròng khỏi sàn khi đó, được xem là tình huống “stress test” đối với tính thanh khoản thực của Binance.
Nhưng rắc rối vẫn chưa kết thúc. Vài ngày sau đơn vị chịu trách nhiệm xác minh Proof-of-Reserves của Binance là Mazars Group bất ngờ dừng cung cấp dịch vụ cho các sàn crypto, đồng thời xóa kết quả kiểm toán trước đó khỏi website.
Nhiều người cho rằng báo cáo đã được thực hiện hoàn toàn chủ quan, vì dựa trên số liệu do Binance cung cấp và yêu cầu chứ không phải thực do Mazars Group kiểm tra và xác minh được.
Đỉnh điểm, đến Big4 kiểm toán cũng “từ chối” Binance.
Trong khi Ethereum vẫn giữ vững vị thế đầu ngành, sự trỗi dậy của các dự án Layer 1 và Layer 2 đã làm năm 2022 tràn đầy màu sắc.
Cuối cùng sau bao tháng ngày chờ đợi, sự kiện được mong ngóng nhất trong cộng đồng Ethereum là The Merge đã chính thức hoàn thành vào ngày 15/09/2022.
The Merge giúp cho Ethereum chuyển đổi từ PoW sang PoS, trở thành một blockchain “rẻ” hơn cho tất cả. Việc loại bỏ các miner (thợ đào) giúp mạng sử dụng ít năng lượng hơn, vì vậy, phần thưởng cho các validator trên PoS cũng sẽ thấp hơn phần thưởng cho các miner. Điều này khi kết hợp với cơ chế đốt của EIP-1559 giúp tạo ra hiệu quả giảm phát cho ETH.
Tuy nhiên sau cột mốc này, Ethereum vẫn còn chặng đường dài phía trước.
Thêm một hậu quả từ cú sụp đổ FTX là sự suy thoái của hệ sinh thái Solana – vốn là “con cưng” của đế chế FTX – Alameda. Dù các nhà sáng lập lên tiếng trấn an rằng “Solana vẫn ổn” nhưng việc hệ Solana có thể “comeback” sau cú sụp FTX đã bị nhiều nhà phân tích phủ định.
Hiện tại, chúng ta đang chứng kiến “hoàng hôn Solana” khi TVL giảm dần, người dùng rời bỏ và các dự án nổi bật như Serum (SRM) thừa nhận “không còn hoạt động”.
Những Layer 1 từng “làm mưa làm gió” trong giai đoạn 2021 – 2022 như Avalanche (AVAX), Near (NEAR), Fantom (FTM), Celo (CELO),… đều suy sụp thấy rõ khi không còn thanh khoản từ người sử dụng, cũng như không cung cấp giải pháp gì mới để cạnh tranh với Ethereum.
Solana thoái trào tạo điều kiện cho các dự án Layer-1 khác như Aptos (APT), Sui (SUI), Sei Network (SEI),… lọt vào tầm ngắm của cộng đồng. Đồng thời mang đến lượng người dùng mới cho Layer-2 khi nhiều người lựa chọn “trở về” với Ethereum và L2, thể hiện qua sự lớn mạnh không ngừng của Arbitrum, Optimism (OP), StarkNet (STRK) hay zkSync – dù các giải pháp này vẫn chưa hoàn thiện hay chưa có token riêng.
Tương tự DeFi, NFT trải qua một năm 2022 với nhiều thăng trầm. Thăng hoa khi ngày càng nhận được sự chú ý từ công chúng truyền thống, thế nhưng điểm yếu của NFT hiện tại cũng dần xuất hiện.
Được ví von là “Supreme” của làng NFT, Bored Ape Yacht Club (BAYC) giờ đây không chỉ là một bộ sưu tập NFT mà đã vươn mình trở thành một hệ sinh thái rộng lớn, dưới bàn tay nhào nặng của Yuga Labs.
Các phát triển lớn trong năm nay gồm:
Sự vụ chấn động nhất là vào tháng 03/2022, cầu nối Ronin bị hack 622 triệu USD, trở thành vụ tấn công crypto nghiêm trọng nhất lịch sử. Axie Infinity đã phải dừng hoạt động cả cầu nối Ronin lẫn sàn DEX Katana đến tận 3 tháng.
Vào tháng 6, Ronin hoạt động trở lại sau khi Axie Infinity gọi vốn 150 triệu USD để bồi thường cho vụ hack và treo thưởng bug bounty 1 triệu USD.
Tuy hâu quả đã được giải quyết nhưng Axie Infinity vẫn chìm sâu trong khó khăn khi lượng người chơi giảm mạnh kể từ lúc game áp dụng cơ chế kinh tế mới, loại bỏ phần thưởng SLP – vốn là động lực chính thu hút người dùng “cày game”.
Dù bổ sung tính năng staking cho token AXS và NFT đất đai (Land) nhưng giá AXS vẫn không thoát khỏi xu hướng chung của thị trường năm nay.
Trầm trọng hơn cả những khó khăn mà Axie phải đối mặt, mảng metaverse của META (trước đây là Facebook) gần như đã không thể cứu vãn.
Với việc lỗ đậm trong Q3/2022 và đối mặt với khó khăn pháp lý, 2023 vẫn sẽ là một năm vô cùng gian nan đối với META khi tập đoàn này mới đây đã cắt giảm đến 11.000 việc làm, còn giá cổ phiếu thì “lao dốc” 65% chỉ sau một năm theo đuổi metaverse.
Cùng với xu hướng giảm chung của thị trường, NFT cũng dần rơi vào suy thoái. Nhiều thống kê cho thấy volume NFT trên các marketplace hàng đầu lao dốc và giá sàn NFT giảm mạnh. Thậm chí doanh số đấu giá NFT của Christie’s giảm 96% so với năm ngoái.
Trước thực trạng này, cộng đồng NFT chỉ có thể trông đợi vào số nhỏ các dự án thực sự sống được qua mùa đông, chẳng hạn như Reddit Collectible Avatars và Polygon NFT.
Trong năm 2022, chúng ta chứng kiến những lần giá crypto bay nhảy mỗi khi Mỹ công bố tin lạm phát hàng tháng, còn Cục Dự trữ Liên bang (Fed) thì điều chỉnh lãi suất mỗi hai tháng một lần. Chart giá “nhảy” nhanh đến nỗi hầu hết trader đều phải bật nến đến hàng phút trong những thời điểm như thế. Chẳng hạn như các lần công bố CPI Mỹ tháng 5, tháng 6, tháng 7, tháng 8, tháng 9, tháng 10 và tháng 11.
Từ đó, cộng đồng cũng chú ý nhiều hơn đến những diễn biến trên thị trường tài chính truyền thống.
Và cũng là hệ quả tất yếu: giữa thời điểm toàn cầu đang đối mặt với nguy cơ khủng hoảng kinh tế, crypto cũng không thể tăng trưởng mạnh. Các chuyên gia phân tích càng có lý do để phủ định việc “Bitcoin là tài sản trú ẩn an toàn”, vì giá BTC biến động “nhịp nhàng” với tin tức vĩ mô nhiều hơn là duy trì tính ổn định.
Biến động giá ETH theo các sự kiện vĩ mô/crypto quan trọng của năm 2022. Nguồn: @BackTheBunny trên Twitter
Jane
Nguồn: Coin68