Trong những ngày qua Ordinals lại một lần nữa trở thành tâm điểm của cộng đồng cryptocurrency sau khi nhà phát triển Bitcoin Core Luke Dashjr cho biết bản cập nhật tiếp theo sẽ loại bỏ các Inscription ra khỏi giao dịch. Sau thông báo này cuộc tranh cái giữa hai phe ủng hộ và phản đối Ordinals lại nổ ra gay gắt.
Góc nhìn về kiểm duyệt Ordinals Inscription trên mạng lưới Bitcoin
Tranh cãi của hai phe ủng hộ và phản đối Inscription
Theo tuyên bố trên X (Twitter trước đây), Luke Dashjr cho rằng Inscription đang khai thác lỗ hổng trong Bitcoin Core để spam mạng lưới. Kể từ 2013, mạng cho phép người dùng đặt giới hạn về kích thước của dữ liệu, tuy nhiên, bằng các làm xáo trộn dữ liệu dưới dạng mã code, Inscription đã vượt qua giới hạn này. Luke Dashjr cho biết lỗi này đã được sửa trong phiên bản Bitcoin Knots v25.1 sau sự trì hoãn trong v24 vào cuối năm ngoái. Song, nó vẫn có thể gây tổn thương Bitcoin Core ở v26. Cuối cùng Luke Dashjr kỳ vọng rằng bản vá v27 sẽ chấm dứt lỗ hổng vào năm tới.
Ngay sau đó công ty đào Bitcoin Ocean Mining (được đầu tư bởi Jack Dorsey - founder Twitter) cũng đã thông báo triển khai thành công phiên bản Bitcoin Knots v25.1 để loại bỏ sự spam của Inscription. Các block được sản xuất bởi Ocean Mining bây giờ sẽ chỉ thuần chứa giao dịch.
We are happy to announce testing of Bitcoin Knots v25.1 has completed successfully, and is now deployed to production. Among other improvements, this upgrade fixes this long-standing vulnerability exploited by modern spammers. As a result, our blocks will now include many more… https://t.co/II3y0B6Pu4
— OCEAN (@ocean_mining) December 6, 2023
Ở chiều ngược lại phe ủng hộ Ordinals cũng đưa ra những lý lẽ riêng.
Tài khoản trevor (@TO) cho rằng sẽ không thể ngăn chặn được việc thêm Inscription vào mạng lưới Bitcoin. Bởi vì chỉ miễn là được chi trả tiền, các miner sẽ tiếp tục đưa các Inscription vào Bitcoin.
Adam Black, founder của Blockstream và cũng là một nhà phát triển mạng lưới Bitcoin cũng đề cập rằng, Bitcoin được thiết kế để chống lại sự kiểm duyệt vì vậy không ai có thể ngăn cản được việc tạo ra các Inscription trên mạng lưới.
Số lượng Inscription trên mạng lưới Bitcoin đạt gần 50 triệu Inscription. Nguồn: Dune Analytics
Có thể thấy rằng những Inscription này không còn là vấn đề trò chơi của một nhóm những người “cấp tiến” yêu thích Bitcoin nữa, nó đang thực sự tác động tới hoạt động của mạng lưới.
Những tuần vừa qua phí giao dịch trên mạng lưới Bitcoin đã tăng 800%, không những thế phong trào Ordinals Inscription này còn lan sang các chain khác như Polygon, Solana, Avalanche, Fantom và gần đây nhất là TON.
Mỗi nơi trào lưu này đi qua các mạng lưới đều có sức tăng trưởng số lượng giao dịch đáng kinh ngạc, tuy nhiên điều này cũng dẫn tới tắc nghẽn và gây khó khăn cho các giao dịch khác.
Trước khi chúng ta bàn tới việc có thể kiểm duyệt Inscription được hay không, và ai sẽ là người có quyền kiểm duyệt? thì chúng ta hãy lướt nhanh lại về Ordinals, Inscription, BRC20 và những tác động của nó tới mạng lưới Bitcoin.
Ordinals, Inscription, BRC20 là gì?
- Ordinals: là tên giao thức phép tạo ra các NFT trên mạng lưới Bitcoin và Ordinals hiện tại chỉ hoạt động trên mạng lưới Bitcoin. Nó được tạo ra bởi lập trình viên Casey Rodarmor từ cuối 2022.
- Inscription: là nội dung được khắc lên sats để tạo ra Bitcoin NFT. Bạn cũng có thể hiểu Inscription là NFT trên mạng lưới Bitcoin.
- BRC-20: là một tiêu chuẩn token trên mạng lưới Bitcoin được phát triển bởi @domodata. Xét về bản chất BRC-20 cũng đơn thuần là một Inscription trên mạng lưới Bitcoin, nhưng thay vì lưu trữ hình ảnh, video thì nó lưu trữ một đoạn nội dung ghi lại các thông tin về token và số lượng sở hữu.
Cơ chế tạo ra Inscription
Nhờ vào sự xuất hiện của bản nâng cấp SegWit 2017 và Taproot 2021 đã tạo nền tảng cho sự ra đời của Ordinals.
Trước đây trong mỗi giao dịch trên mạng lưới Bitcoin sẽ chỉ bao gồm các thông tin chuyển tiền là địa chỉ ví và số tiền. Bản cập nhật SegWit tạo ra một phần mới gọi là witness data trong mỗi giao dịch, người dùng có thể lưu trữ thông tin tùy ý trong phần này.
Chính witness data này là nền tảng cho sự ra đời của Ordinals. Sau này, bản cập nhật Taproot tiếp tục cải thiện thêm khả năng lưu trữ và quản lý dữ liệu lưu trữ trong witness data và từ đó chúng ta có sự ra đời của giao thức Ordinals.
Segwit tách riêng phần giao dịch và chữ ký và tạo ra witness data
Sau mỗi giao dịch Bitcoin sẽ tạo ra các UTXO (Unspent Transaction Output) – nó như một chứng chỉ chứng nhận số dư của bạn và được lưu trên mạng lưới Bitcoin. UTXO này được liên kết với witness data riêng của nó và không thể thay đổi.
Tận dụng tất cả những điều này, giao thức Ordinals đã đẩy các thông tin của Inscription vào trong witness data để tạo ra Inscription hay còn gọi là Bitcoin NFT.
Đến đây bạn cần hiểu rằng witness data, UTXO đều là những cơ chế hoạt động chính thống của mạng lưới Bitcoin. Mà mạng lưới Bitcoin được thiết kế để không thể kiểm duyệt hay nói cách khác là không thể ngăn cản một người nào đó quyền thực hiện các cơ chế hoạt động chính thống của mạng lưới.
Vì vậy việc ngăn chặn một miner nào đó sản xuất khối Bitcoin chứa Inscription ở hiện tại là điều không thể. Miễn là miner đó có đủ sức mạnh tính toán để giành được quyền sản xuất block, họ hoàn toàn có quyền thêm Inscription vào mạng lưới Bitcoin.
Chúng ta sẽ quay lại với nội dung này ở phần sau, bây giờ hãy xem những tác động của Ordinals, Inscription tới mạng lưới Bitcoin.
Tác động của Inscription tới mạng lưới Bitcoin
Nhìn chung, đúng là Inscription đang spam không chỉ mạng lưới Bitcoin mà nhiều mạng lưới khác ở thời điểm hiện tại. Ngoài số ít nội dung giá trị thì hầu hết phần còn lại đều là những thứ không có tính ứng dụng. Luke Dashjr cũng không sai khi gọi những thứ đó là “thư rác”, mạng lưới Bitcoin vốn đã cồng kềnh giờ phải gánh thêm hàng núi dữ liệu.
Trước tiên, hiệu suất mạng lưới chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng về tốc độ và chi phí. Mạng lưới trở nên cồng kềnh hơn, lượng giao dịch nhiều hơn, khối lượng các block tăng lên đồng nghĩa chi phí giao dịch cũng tăng lên. Những người giao dịch Inscription thì không cần nhắc tới, nhưng những người không có nhu cầu cũng sẽ bị gánh chịu chi phí tăng lên này.
Thứ hai, khi mạng lưới ngày càng phình ra sẽ tạo gánh nặng phần cứng cho các miner. Về lâu dài có thể đâu đó sẽ khiến mạng lưới Bitcoin trở nên kém phi tập trung hơn, vì khi đó không thể dễ dàng để chạy một node Bitcoin như trước nữa.
Thứ ba, việc không kiểm duyệt cũng là một vấn đề đáng chú ý, bởi những “nội dung xấu” có thể bị phát tán và lưu trữ vĩnh viễn trên này.
Ở chiều hướng ngược lại Ordinals và Inscription cũng có những giá trị riêng của nó.
Ordinals đã tạo ra làn sóng mới thổi vào hệ sinh thái Bitcoin già cỗi, giờ đây ngoài lưu trữ giá trị tài chính thì nó còn lưu trữ thêm cả giá trị nghệ thuật. Thông qua giao thức Ordinals, những tác phẩm nghệ thuật sẽ được lưu trữ vĩnh viễn theo thời gian.
Hãy tưởng tượng rằng năm xưa Nikola Tesla lưu trữ các công trình nghiên cứu của ông bằng Ordinal thì nó đâu dễ dàng bị mất tích bí ẩn. Có lẽ hậu thế chúng ta bây giờ đang được sử dụng hoặc tiếp tục nghiên cứu rất nhiều các phát minh của ông.
Một lợi ích tiếp theo Inscription mang lại là tạo ra thêm “công ăn việc làm” cho các miner. Mỗi mùa halving qua đi phần thưởng sản xuất block sẽ bị giảm một nửa thì đây có thể là nguồn thu mới đáng kể. Đặc biệt hơn trong trường hợp của Bitcoin không thể triển khai DeFi như Ethereum, đây là một cách khác hiếm hoi để miner kiếm được tiền ngoài phần thưởng tạo block mới và xác thực giao dịch chuyển tiền.
Có kiểm duyệt Ordinals, Inscription được hay không?
Quay trở lại với phần cơ chế hoạt động bên trên, như chúng ta đã phân tích mạng lưới Bitcoin được thiết kế để chống lại sự kiểm duyệt, vì vậy khi một cơ chế đã là chính thống trên mạng lưới Bitcoin, không ai có thể ngăn cản nó thực hiện các nhiệm vụ của mình.
UTXOs, witness data, tapscript đều là những thành phần chính thống trên mạng lưới Bitcoin, bất cứ thợ đào nào có đủ sức mạnh phần cứng đều có quyền đưa Inscription lên mạng lưới.
Bản cập nhật Bitcoin Knots của Luke Dashjr đúng là có thể kiểm duyệt Inscription, nhưng đó là đối với những miner chấp thuận nâng cấp. Còn những miner không đồng ý họ vẫn có thể sản xuất block chứa Inscription bình thường.
Để kiểm duyệt hoàn toàn Ordinals và Inscription mạng lưới Bitcoin sẽ cần một đợt hardfork toàn diện để thay đổi kiến trúc mạng lưới tạo ra một quy chuẩn mới. Nhưng điều này dường như rất khó khăn bởi không chỉ liên quan tới công nghệ mà còn là lợi ích của các bên tham gia.
Một bản hard fork mạng lưới Bitcoin yêu cầu sự đồng thuận lớn từ lập trình viên, thợ đào đến cả những người sử dụng. Taproot mới chỉ là soft-fork mà nó đã mất tới 3 năm kể từ đề xuất đầu tiên đến đi vào thực tế, thì các bạn có thể tưởng tượng sự chông gai mà một bản hard fork phải trải qua.
Một mặt khác, Ordinals đang nhận được sự ủng hộ của nhiều thực thể lớn trong lĩnh vực cryptocurrency như Binance, OKX, f2pool, Luxor. Từ khi ra đời tới nay Ordinals đã giúp các thợ đào kiếm được hơn 150 triệu USD tiền phí giao dịch.
Phí giao dịch tích lũy từ hoạt động của Ordinals. Nguồn: Dune Analytics
Như đã phân tích trong phần lợi ích, cho đến hiện tại tuy rằng Inscription spam mạng lưới nhưng đó cũng đang tạo ra thêm nguồn doanh thu cho thợ đào. Khi nguồn doanh thu tăng thêm này lớn hơn chi phí phải gánh chịu, nhiều khả năng họ vẫn sẽ tiếp tục duy trì sản phẩm Ordinals.
Vì vậy, tổng kết lại để trả lời cho câu hỏi có thể kiểm duyệt được Ordinals, Inscription hay không thì câu trả lời là phụ thuộc vào giá trị mà Inscription mang lại cho mạng lưới. Nếu lợi ích vượt lên trên sự phá hoại thì nó sẽ vẫn duy trì được sự ủng hộ cũng như tồn tại cho chính nó. Còn khi sự phá hoại đi quá xa, không cần tới một bản hard-fork, các thợ đào sẽ tự cập nhật phần mềm để loại bỏ Inscription ra khỏi mạng lưới.
Kudō
Xem thêm các bài viết khác của tác giả Kudō:
Nguồn: Coin68
