Depin - Các Mảnh Ghép Và Dự Án Nổi Bật

Duy Hạnh

DePIN là một mảnh ghép có tính thực tiễn và ứng dụng cao, mặc dù được phát triển từ lâu nhưng mãi tới thời gian gần đây nó mới thực sự nhận được nhiều sự chú ý.

DePIN - Các mảnh ghép và dự án nổi bật

Mở đầu

Sự phát triển của hệ thống Blockchain đã và đang phi tập hoá rất nhiều mảnh ghép cuộc sống, từ nền tài chính (DeFi), gaming (GameFi), mạng xã hội (deSocial) đến cả các vận hành một tổ chức (DAO).

Và để sự phi tập trung tiến xa hơn một bước nữa, những năm gần đây các giải pháp phi tập trung hoá cơ sở hạ tầng vật lý đang được phát triển mạnh mẽ. Cơ sở hạ tầng vật lý là những thiết bị vận hành ngoài đời thực để cung cấp thông tin, lưu trữ hoặc tính toán dữ liệu cho lớp ứng dụng chạy bên trên nó. Ví dụ mạng viễn thông, trung tâm dữ liệu, wifi, card màn hình, máy đo đếm, cảm biến,…

Trong bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu về mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung, các mảnh ghép bên trong nó cùng dự án nổi bật.

DePIN là gì?

DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Networks) là mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung. Nó đề cập đến một mạng lưới các thiết bị phần cứng vận hành phân tán mà không bị kiểm soát bởi một bên thứ ba nào.

Tiềm năng của DePIN

Cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung sẽ là bước phát triển quan trọng tiếp theo của lĩnh vực blockchain. Lâu nay các giao thức phi tập trung trong thị trường vẫn gặp những rào cản tiếp cận nhất định. Ví dụ, rào cản về hạ tầng viễn thông, nếu nhà mạng chặn truy cập người dùng và cả các validator cũng không thể sử dụng giao thức được. DePIN sẽ là giải pháp chắp cánh cho sự phi tập trung tiến xa hơn nữa.

Điểm tiếp theo và quan trọng nhất của DePIN là giúp xã hội sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả hơn.

Những ngày xưa, chúng ta thường thấy các phần mềm chia sẻ mật khẩu wifi giúp bạn đi đâu cũng có internet để sài. Đó là hình thức đơn sơ nhất của DePIN. Giờ đây nhờ có công nghệ blockchain giúp minh bạch, không cần cấp phép, không cần đặt niềm tin và đặc biệt là được kích hoạt bởi nền kinh tế token vốn là đặc thù của thị trường cryptocurrency, những nguồn lực đời thực sẽ được phân bổ và sử dụng một cách hiệu quả hơn.

Về cơ bản nền kinh tế của DePIN được được vận hành bởi lợi ích từ Token. Các nhà cung cấp đóng góp phần cứng của họ vào mạng lưới để nhận về phần thưởng token. Các developer xây dựng ứng dụng phía trên lớp này để cung cấp tiện ích cho người dùng, người dùng sử dụng app và trả phí lại cho giao thức.

DePIN giúp kết nối nguồn lực trên toàn bộ thế giới và giúp chúng được đưa vào hoạt động một cách hiệu quả.

Các mảnh ghép bên trong DePIN

Lĩnh vực DePIN đang phát triển nhanh chóng và chia ra nhiều danh mục theo mục đích sử dụng. Dưới đây là một số mảnh ghép theo từng nhóm chức năng của DePIN.

Các mảnh ghép bên trong DePIN

Server Network

Server Network là mạng lưới các máy chủ cung cấp tài nguyên cho việc tính toán hay lưu trữ dữ liệu. Mạng máy chủ chia ra thành 4 nhóm nhỏ hơn với các mục đích cụ thể:

Storage Network: Mạng lưu trữ, sử dụng để lưu trữ tài nguyên dài lâu. Có hai nhánh nhỏ trong mạng lưu trữ dữ liệu là lưu trữ file và database.
Compute Network: Mạng tính toán, sử dụng cho mục đích thực hiện các hoạt động tính toán chung hoặc cụ thể.
CDN Network: CDN cũng là mạng lưới lưu trữ dữ liệu nhưng nó được thiết kế để truy cập với tốc độ cao bằng các bản ghi vào bộ nhớ đệm và các bản sao lưu được xác định vị trí địa lý giúp người dùng truy cập nhanh.
VPN Network: Mạng lưới máy ảo riêng tư, đây là hệ thống máy chủ giúp người dùng kết nối với nhau thông qua mạng lưới riêng tư.

Wireless Network

Mạng lưới không dây phi tập trung là hệ thống hạ tầng phục vụ cho hoạt động truyền thông liên lạc. Xưa nay chúng vốn được cung cấp bởi các nhà cung cấp hạ tầng viễn thông thì bây giờ bất cứ ai đủ nguồn lực cũng có thể tham gia.

Danh mục này được chia thành 6 nhóm nhỏ:

5G Network: Mạng lưới 5G phi tập trung
LoRaWAN Network: Mạng truyền thông tầm xa (Long Range Wide Area Network)
WIFI Network: Mạng lưới WiFi
Positioning Network: Mạng định vị
Hybrid Network: Mạng hỗn hợp
Bluetooth Network: Mạng bluetooth

Sensor Network

Mạng cảm biến phi tập trung là mạng lưới gồm các thiết bị cảm biến thu thập dữ liệu ở đời thực như thời tiết, môi trường, phương tiện giao thông,..

Energy Network

Mạng lưới năng lượng phi tập trung tổng hợp các nguồn năng lượng rải rác để tạo ra một mạng lưới năng lượng linh hoạt và hiệu quả. Mạng lưới năng lượng thường liên quan đến việc tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo và phi tái tạo, cũng như sử dụng công nghệ để tối ưu hóa quá trình cung cấp và tiêu thụ năng lượng.

Các dự án DePIN nổi bật

Storage Network

Filecoin

Filecoin là giải pháp lưu trữ dữ liệu phi tập trung lâu đời của blockchain. Filecoin được thành lập vào tháng 8 năm 2017 bởi Protocol Labs. Dự án cung cấp cho người dùng giải pháp lưu trữ các tệp dữ liệu một cách phi tập trung và bảo mật. Filecoin hiện đang là dự án có vốn hoá lớn nhất lĩnh vực DePIN với vốn hoá hơn 3 tỷ USD và FDV lên tới hơn 12 tỷ USD.

Arweave

Tương tự Filecoin, Arweave cũng thuộc danh mục lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Nó cung cấp khả năng lưu trữ on-chain các tệp dữ liệu với khả năng không thể bị thay đổi, kiểm duyệt hoặc giả mạo. Cùng với đó cấu trúc blockweave đặc trưng của riêng nó giúp tăng cường khả năng mở rộng và tiết kiệm chi phí cho mạng lưới.

Storj

Storj là một cái tên khác trong phân khúc lưu trữ dữ liệu. Dự án cho phép người dùng tải tệp lên và lưu trữ các tệp dữ liệu trên blockchain. Sau khi đã mã hóa, chúng sẽ được chia thành hơn 80 phần và được phân phối ở các node. Storj cung cấp các tùy chọn khác nhau cho không gian lưu trữ với dung lượng lên tới 50GB.

Các dự án khác: Sia, GenesysGo, Crust, ScPrime, Zus, Aleph, 4everland, Ceramic, Tableland, Kwil, Polybase, Space and Time.

Compute Network

IoTex

IoTeX (IOTX) là một “blockchain-in-a-blockchain” được xây dựng để phát triển Internet of Things (IoT).

Sứ mệnh của nó là tạo ra một hệ sinh thái không biên giới, nơi con người và máy móc có thể tương tác với sự tin tưởng được đảm bảo, ý chí tự do và quyền riêng tư. Dự án hình dung một tương lai nơi người dùng có toàn quyền kiểm soát các thiết bị và dữ liệu của họ. Không có quảng cáo xâm nhập hoặc giám sát, chỉ cần sự riêng tư và yên tâm. IoTeX gọi tầm nhìn này là Internet of Trusted Things.

Render

Render Network là nền tảng GPU render phi tập trung (Decentralized GPU rendering platform). Hệ thống này cho phép người dùng đóng góp sức mạnh GPU (card màn hình) từ thiết bị của mình giúp những người có nhu cầu render (kết xuất) video, hình ảnh hoặc hiệu ứng 3D.

Fetch AI

Fetch.AI là một lớp cơ sở hạ tầng kết hợp giữa Blockchain và Trí tuệ nhân tạo cho phép tạo ra một nền kinh tế mở tự do trên nó. Fetch AI là dự án khá tham vọng trong mảng này, ngoài việc tạo ra mạng lưới các thiết bị, dữ liệu chia sẻ trong nền kinh tế được cung cấp bởi người tham gia thì Fetch còn xây dựng một lớp AI để quản lý và xử lý các công việc trong mô hình này. Có thể thấy rằng, Fetch đang cố gắng kết hợp Blockchain, DePIN và cả AI lại với nhau.

Akash

Akash là nền tảng tính toán phi tập trung nơi kết nối những người cung cấp các thiết bị có khả năng tính toán và những người có nhu cầu. Mục tiêu của Akash là cung cấp một môi trường tính toán tự do minh bạch thông qua công nghệ blockchain.

Flux

Flux là bộ giải pháp toàn diện cho các hoạt động tính toán trên Web3, nó bao gồm cả lưu trữ dữ liệu, hệ thống tính toán phi tập trung, thực thi dApp, chạy nodes.

Mạng lưới Flux sử dụng cơ chế đồng thuận PoW tương tự Bitcoin, Flux cũng có cơ chế halving, tuy nhiên do tốc độ tạo block của nó chỉ khoảng 2 phút nên chu kỳ halving chỉ khoảng 2,5 năm chứ không dài tới 4 năm như Bitcoin.

Các dự án khác: Theta, Livepeer, Gensyn, Cudos, Aleph, iExec, Golem, 4everland, Lit.

Wireless Network

Helium

Helium là dự án nằm trong danh mục mạng lưới hạ tầng không dây. Dự án cho phép người dùng trở thành điểm phát sóng không dây và nhận về phần thưởng token HNT. Mục tiêu của Helium là tạo ra một thế giới nơi các thiết bị đầu cuối có thể dễ dàng kết nối với nhau dù ở bất kỳ đâu.

WiFi Map

WiFi Map là ứng dụng được khai sinh với lý tưởng cung cấp quyền truy cập internet miễn phí trên toàn cầu. Đội ngũ phát triển cho rằng, internet là một trong những quyền cơ bản của con người.

WiFi Map đang cố gắng xây dựng một mạng lưới WiFi phi tập trung thông qua sự đóng góp của cộng đồng. Dự án cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau để thực hiện tầm nhìn của mình, trong đó nổi bật nhất là:

WiFi finder services: Hệ thống điểm phát WiFi toàn cầu bởi cộng đồng
Global eSIM: Kết nối 4G/5G của sim sẽ luôn sẵn có cho những trường hợp không WiFi
Built-in VPN: Mạng riêng tư với độ bảo mật cao

Các dự án khác: Pollen, Karrier One, XNet, Chirp, WiCrypt, Wifi Dabba, WayRu, Geodnet, Foam, Onocoy, World Mobile Token, Nodle,

Sensor Network

Hivemapper

Hivemapper là nền tảng cho phép người dùng đóng góp vào cơ sở dữ liệu bản đồ thông qua hình ảnh camera. Kể từ khi ra mắt vào tháng 11 năm 2022, mạng lưới Hivemapper đã có sự phát triển đáng kể về lượng người đóng góp, hơn 100 triệu km bản đồ đã được vẽ, tập trung chủ yếu tại khu vực Mỹ và Châu Âu.

WeatherXM

WeatherXM là mạng lưới các trạm cung cấp dữ liệu thời tiết. Thông qua mô hình kinh tế token WeatherXM khuyến khích các cá nhân và tổ chức cung cấp dữ liệu thời tiết để nhận phần thưởng. Những dữ liệu này sẽ được sử dụng bởi các nền tảng, nhà phân tích hoặc tổ chức có nhu cầu.

Các dự án khác: Dimo, Spexigon, 2blox, Soarchain, Planet Watch

Energy Network

React

React Protocol là dự án thuộc sở hữu của cộng đồng, với mục tiêu chia sẻ năng lượng dư thừa từ pin năng lượng. Điều này được cho là để làm sạch nguồn cung cấp năng lượng và cung cấp cho người dùng một nguồn thu nhập thụ động được gọi là Connect-to-Earn.

Các dự án khác: Arkreen

Lời kết

DePIN là một mảnh ghép có tính thực tiễn và ứng dụng cao, mặc dù được phát triển từ lâu nhưng mãi tới thời gian gần đây nó mới thực sự nhận được nhiều sự chú ý. Trong những năm tới, đây sẽ là mảnh ghép có nhiều không gian phát triển cũng như nhận được sự đầu tư lớn từ dòng tiền tổ chức.

Hy vọng với những thông tin trên đây đội ngũ Coincuatui đã giúp bạn có thêm góc nhìn trong lĩnh vực này.

Kudō

Xem thêm các bài viết khác của tác giả Kudō:

Nguồn: Coin68