Hiện nay, những dự án blockchain Layer 2 được xây dựng trên Ethereum dựa vào công nghệ zkEVM nổi bật có thể kể đến như ZkSync, Polygon zkEVM, Scroll hay StarkNet. Tuy nhiên, cộng đồng đang chú ý đến một dự án là một blockchain Layer 2 tự khẳng định mình với độ tương thích cao nhất với EVM có tên là Taiko. Vậy Taiko là gì? Hãy cùng Coincuatui tìm hiểu về dự án Taiko qua bài viết dưới đây nhé!
Bạn có thể quan tâm:
- Zero Knowledge Proof là gì? Một ví dụ dễ hiểu về ZKP
- Polygon zkEVM là gì? Đột phá mới về Layer 2 đến từ Polygon
- zkSync là gì? Đây có phải đối thủ nặng ký của StarkWare?
Tổng quan về dự án Taiko
Taiko là gì?
Taiko là một blockchain Layer 2 được xây dựng trên công nghệ zkEVM tương thích hoàn toàn với Ethereum. Taiko có khả năng mở rộng quy mô cho Ethereum cả về mặt kỹ thuật và phi kỹ thuật bằng cách hỗ trợ tất cả các mã lệnh (code) zkEVM một cách phi tập trung và an toàn nhất. Mục tiêu của Taiko là trở thành zkEVM loại 1 (Type 1 ZkEVM) có cấp độ tương thích với EVM cao nhất.
Công nghệ của Taiko
zkEVM
zkEVM chứng minh độ chính xác những tính toán của EVM trên Rollup bằng các bằng chứng hợp lệ. Taiko có thể chạy code hợp đồng thông minh (smart contract) của Ethereum mà không cần thay đổi. Những nhà phát triển có thể di chuyển các hợp đồng thông minh và các Dapp của họ trên Ethereum sang Taiko một cách dễ dàng.
Taiko triển khai zkEVM hỗ trợ cho mọi opcode của EVM và tạo ra bằng chứng hợp lệ cho mạch ZK-EVM. Bên cạnh khả năng tương thích hoàn hảo với các hợp đồng thông minh và dapp, tất cả các công cụ của Ethereum và Solidity đều hoạt động trơn tru với Taiko. Ngoài ra, Taiko còn sử dụng cơ sở hạ tầng Ethereum nhờ vào việc tương thích với blockchain này và cho phép những máy khách Ethereum mã nguồn mở như Nethermind, Erigon được tái sử dụng làm node Taiko.
Layer 2 Rollup Node
Các node của Taiko sẽ thu thập dữ liệu từ Ethereum và thực hiện các giao dịch trên Layer 2, sau đó trạng thái sẽ được hiển thị sau mỗi lần thực hiện giao dịch. Hiện tại, node của Taiko là một fork của Ethereum Geth.
Taiko Nodes
Giao thức Taiko (Taiko Protocol)
Giao thức Taiko xác định và thực thi các quy tắc của Rollup cũng như tìm ra những người tham gia tiềm năng. Taiko được thiết kế nhằm duy trì các nguyên tắc cốt lõi về tính phi tập trung và bảo mật.
Các hợp đồng thông minh (smart contract) được triển khai trên Ethereum đóng vai trò là cơ chế cung cấp dữ liệu và trình xác minh các bằng chứng ZK-SNARK. Hợp đồng thông minh được triển khai trên Taiko thực hiện một số chức năng quan trọng như sử dụng lại khả năng lập trình của EVM để thực thi các thuộc tính giao thức nhất định.
Cơ chế hoạt động của Taiko
Trước khi tìm hiểu về cơ chế hoạt động của Taiko, sẽ có những đối tượng tham gia trong mạng với ba vai trò như sau:
- Proposer (Người đề xuất): Đây là những người đảm nhiệm việc tạo block cho giao dịch của người dùng từ L2 và đề xuất các block này đến L1. Bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng tạo block này.
- Prover (Người xác thực): Đây là những người chịu trách nhiệm tạo ra chứng minh ZK-SNARK để kiểm tra tính hợp lệ của giao dịch từ L2 và các block mà Proposer đã đề xuất. Bất kỳ ai cũng có thể thực hiện chức năng xác thực block này.
- Node Runner (Người chạy node): Đây là những người đảm nhiệm việc thực thi giao dịch on-chain để luôn đồng bộ với trạng thái trong mạng lưới. Proposer, Prover hay bất kỳ ai cũng có thể chạy node để đáp ứng vai trò của họ trong mạng lưới.
Các khối (block) trong blockchain Taiko là bao gồm tập hợp các giao dịch được thực hiện tuần tự trên Taiko. Các block mới có thể được thêm vào chuỗi để cập nhật trạng thái và được tính toán bằng cách tuân theo các quy tắc của giao thức để thực hiện giao dịch.
Quy trình chấp thuận block (Block submission) được chia thành hai phần:
- Đề xuất block (Block proposal): Khi Proposer đề xuất một block, dữ liệu block sẽ được xuất bản trên Ethereum và block được thêm vào danh sách được đề xuất trong hợp đồng thông minh của Taiko. Giao thức Taiko đảm bảo block không bị thay đổi vào thời điểm này, nghĩa là việc thực thi block là tất yếu và bất kỳ ai cũng có thể tính toán trạng thái chuỗi sau khi thực thi.
- Tạo bằng chứng (Block prove): Prover sẽ tạo bằng chứng hợp lệ và chứng minh tính đúng đắn của các block vừa được gửi lên. Prover có thể tạo bằng chứng cho một block chỉ sử dụng dữ liệu công khai trên Ethereum.
- Xác minh block (Block verification): Prover sẽ xác minh cho block và block trước nó để hai block được liên kết chính xác với nhau. Sau đó, block sẽ được đánh dấu đã hoàn thành trên on-chain.
Điểm nổi bật của Taiko
Tương thích hoàn toàn với EVM (zkEVM loại 1)
zkEVM loại 1 mà Taiko đang áp dụng hoạt động hoàn toàn tương thích với Ethereum. Điều này giúp cho những nhà lập trình viên có thể di chuyển DApp giữa Ethereum sang Taiko mà không sợ rủi ro lỗi hợp đồng thông minh. Thời gian lập trình lại tính năng cũ sẽ được rút ngắn và có nhiều nguồn lực hơn để phát triển những tính năng mới nếu dự án trên Ethereum muốn mở rộng quy mô hoạt động trên Taiko và ngược lại.
Mã nguồn mở (Open-source)
Taiko hoàn toàn là mã nguồn mở và lấy cộng đồng làm trung tâm. Tất cả những đoạn mã code của Taiko đều có sẵn trên GitHub và bất kỳ ai cũng có thể xem, xây dựng hoặc chỉnh sửa nguồn code đó. Dự án đề cao tính đóng góp không chỉ giới hạn ở một nhóm nhỏ mà còn từ những cộng đồng lớn và nhiều nhà phát triển từ khắp nơi trên thế giới.
Hoàn toàn phi tập trung
Ngoài khả năng tương thích cao với EVM, Taiko còn tập trung mạnh vào tính phi tập trung của giao thức. Trong khi hầu hết các mạng Rollup ưu tiên hiệu suất và tăng dần tính phi tập trung, Taiko có kế hoạch ra mắt với các trình đề xuất phi tập trung (trình sắp xếp thứ tự) gửi các block và chứng minh để tạo ra ZKP. Điều này làm nổi bật mức độ Taiko đánh giá cao tính phi tập trung, vì hiện tại không có Rollup nào có tính năng trình sắp xếp phi tập trung.
Bên cạnh đó, đội ngũ phát triển cũng đã công bố kế hoạch ưu tiên phát triển DAO và sẽ tiết lộ chi tiết cụ thể kế hoạch trong tương lai.
Thông tin cơ bản về token
Hiện tại, dự án chưa có thông tin chính thức về việc phát hành token.
Lộ trình phát triển
Taiko đã công bố lộ trình phát triển của họ như sau:
- Alpha Testnet 1: Đã hoàn thành vào tháng 12/2022.
- Alpha Testnet 2: Đang diễn ra trong tháng 3/2023.
- Thử nghiệm thêm các phiên bản Alpha Testnet: Dự kiến ra mắt trong Q2-Q3/2023.
- Thử nghiệm thêm các phiên bản Beta Testnet: Dự kiến ra mắt trong Q3-Q4/2023.
- Mainnet: Dự kiến ra mắt đầu năm 2024.
Lộ trình phát triển của Taiko
Đội ngũ phát triển
Đội ngũ phát triển của Taiko đã từng có thời gian tham gia nghiên cứu và phát triển (R&D) về zkEVM cùng với Ethereum Foundation vào năm 2021. Những thành viên nổi bật có thể kể đến như:
- Daniel Wang: Ông là nhà đồng sáng lập và hiện đang là CEO của Taiko. Ông đã từng có khoảng thời gian 4 năm làm việc tại Google với vị trí trưởng nhóm kỹ thuật phần mềm (Tech Lead) và cũng là cựu CEO tại Loopring Foundation.
- Brecht Devos: Ông là nhà đồng sáng lập và hiện đang đảm nhận vị trí tưởng bộ phận R&D (nghiên cứu và phát triển sản phẩm). Trước đó, Brecht từng làm việc tại Loopring Foundation với vị trí Chief Architect (Kỹ sư trưởng) và đã phát triển zkEVM cùng với nhóm PSE của tổ chức Ethereum Foundation.
- Aleksei Vambol: Ông hiện đảm nhận vị trí nhà nghiên cứu chuyên sâu về tiền mã hoá tại Taiko. Ông cũng từng làm vị trí tương tự tại Zpoken và cũng tham gia lập trình các sản phẩm liên quan đến công nghệ zk-SNARKs.
Những thành viên nổi bật từ trái qua phải lần lượt là Daniel Wang - Brecht Devos - Aleksei Vambol
Nhà đầu tư
Hiện tại, Taiko chưa công bố thông tin về những nhà đầu tư của họ.
Đối tác
Taiko đã liên kết thành công với Orbiter Finance để phát triển chuyển tài sản bằng cầu nối (Bridge) từ các chain khác sang Taiko và ngược lại. Taiko cũng tự phát triển cầu nối chính (native bridge) để hỗ trợ người dùng luân chuyển tài sản.
Orbiter Finance hỗ trợ Taiko chuyển tài sản nhờ Bridge
Tổng kết
Với một đội ngũ phát triển đã có rất nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển các sản phẩm Zk-Rollups và ZkEVM thì Taiko sẽ là một dự án vô cùng hứa hẹn trong tương lai. Tuy nhiên, dự án vẫn trong quá trình testnet và chúng ta cần đợi đến mainet vào năm 2024 để biết được Taiko thực sự có độ tương thích cao nhất với EVM hay không.
Thông qua bài viết này chắc các bạn đã phần nào nắm được những thông tin cơ bản về dự án Taiko để tự đưa ra quyết định đầu tư cho riêng mình.
Lưu ý: Coincuatui không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn. Chúc các bạn thành công và kiếm được thật nhiều lợi nhuận từ thị trường tiềm năng này.
Nguồn: Coin68
